Themadagen
Bodemkundige Fietsexcursie rondom Wageningen
Wageningen, vrijdagmiddag 24 juni 2022
De inschrijvingen stonden open tot en met 19 juni. Er zijn nog enkele plekken over. Mocht u nog mee willen doen en een eigen fiets mee kunnen brengen dan kunt u mailen naar bodemkundigevereniging@gmail.com
Op vrijdagmiddag 24 juni organiseert de Nederlandse Bodemkundige Vereniging (NBV) een fietsexcursie rondom Wageningen met daarin aandacht voor de zand-, klei- en veenbodems op de stuwwal Ede-Wageningen, het dekzand- en veengebied van de Gelderse Vallei en het rivierkleilandschap langs de Nederrijn. Het betreft een fietstocht van ca. 20 km.
We zullen om 12:00 uur verzamelen op de parkeerplaats bij Gaia (Droevendaalse steeg 3). We verzoeken u een lunchpakketje en eventueel een eigen fiets mee te nemen. We sluiten de middag rond 17:00 uur af met een drankje op de Campus. De kosten voor de dag bedragen €5 per deelnemer.
Overzicht recente themadagen
Hieronder vindt u een overzicht van de themadagen van de afgelopen 3 jaar en een archief met alle georganiseerde themadagen. Klik op één van de knoppen hieronder om gelijk doorverwezen te worden naar de themadagen uit de desbetreffende periode.
( )
Themadag Bodemkunde en Geologie samen met de NGV
Wageningen, 14 mei 2022
Rob Comans (WUR) gaf een boeiende lezing over Wijnand Staring. Zonder zijn lobby-werk was er waarschijnlijk geen rijkslandbouwhogeschool in Wageningen geweest. Het is vreemd dat we nog geen Wijnand Staringplein of – Staringstraat in Wageningen hebben. Jaap van der Meer (emeritus Queen Mary University of London) nam ons mee door de geologische geschiedenis van het kwartair met enkele bodems in die afzettingen. Jakob Wallinga (WUR en NCL) legde aan de hand van emmers met water uit hoe dateren met luminescentie werkt en gaf diverse voorbeelden uit de praktijk.
In de lunchpauze en bij de borrel heeft hij met zijn team (Liz Chamberlain, Anna-Maartje de Boer en Alice Versendaal) aan vrijwel alle deelnemers een rondleiding kunnen geven door het Nederlands Centrum voor Luminescentiedateringen (NCL) met spetterend ‘vuurwerk’. Stephan Mantel gaf voor de lunch uitleg dat je bodem ook kan eten en Kees van Diepen gaf op drie momenten een rondleiding door het World Soil Museum.
Na de lunch vertelde Hans Huisman (RCE en RUG) ons meer over hoe de mens invloed heeft uitgeoefend op de bodem en hoe ‘dark earths’ (enkeerdgronden, toemaakdekken etc.) zijn ontstaan. Met voorbeelden van wat ‘celtic fields’, bodems in wetlands en restanten van scheepsladingen ons kunnen vertellen over bodemvorming. Marcel Lankreijer (Eijkelkamp) heeft laten zien wat na de ontwikkeling van de Edelmanboor nog aan andere boren is ontwikkeld (tot een 30 cm diameter boor / lampenhouder) en welke moderne mechanische boortechnieken er zijn.
De dag werd afgesloten met nog een sessie aan rondleidingen en een borrel waar NBV- en NGV-leden elkaar beter leerden kennen of oude bekenden weer tegenkwamen.
Webinar Bodem en Beleid
Online, 25 maart 2022
Bodem komt steeds meer onder de aandacht bij beleidsmakers. Dit webinar gaf ons inzicht in de beleidsdoelen van de EU bodemstrategie, en hoe deze doelen het Nederlandse beleid beinvloeden. Zo wordt er aandacht besteed aan de bodem in de nieuwe omgevingswet en worden er programma’s zoals Slim Landgebruik ontwikkeld waarbij er gekeken wordt naar de potentie die onze bodem heeft voor het vastleggen van extra CO2.
- Presentatie Margot de Cleen (Ministerie I&W/RWS)
- Presentatie Peter van Mullekom (Santec)
- Presentatie Jennie van der Kolk (WEnR)
( )













Bodemkunde in het Onderwijs
Broekhuizen, 5 november 2021
In de ochtend namen een paar sprekers ons mee in hun visie op het gebied van bodemkunde in het onderwijs en in de natuureducatie, en de rol van wetenschapscommunicatie. In de middag zijn we op excursie gegaan in het oostelijke rivierengebied om ouder rivierterrassen op te boren.
- Presentatie Peter Geurts (IVN)
- Presentatie Karin Pepers (Aeres Hogeschool)
- Presentatie Wietse Wiersma (WUR)
- Presentatie Diede in ’t Veld (WUR)
- Presentatie Ingrid Lubbers (WUR)
Webinar 'Kijken in de bodem'
Online
Op 23 april vond de webinar ‘Kijken in de Bodem’ plaats. Tijdens deze webinar werden we geinspireerd door Karen Vancampenhout (KU Leuven) die via ‘story telling’ het verhaal achter een bodem overbrengt, door Stephan Mantel (ISRIC) die uitleg gaf over het maken van een bodemmonoliet en het belang van de collectie in het ISRIC Wereld Bodem Museum, en Christina Eickmeier (CHRITH architects) die vanuit het project ‘Kijken in de grond’ (https://www.chrith.com/projecten/kijken-in-de-grond/) op een creatieve manier de grote verscheidenheid aan bodems liet zien/ervaren.
- Presentatie Karen Vancampenhout
- Presentatie Stephan Mantel
- Presentatie Christina Eickmeier



Webinar 'Gezonde Bodem en Voedsel - deel 2'
Online
Op 22 januari vond deel 2 van onze webinar Gezonde Bodems en Voedsel plaats. Tijdens deze webinar gingen we verder in op de methodes om bodegezondheid te meten en hoe we onze kennis over de bodemgezondheid kunnen toepassen in de transitie naar een circulaire economie. Drie boeiende sprekers deden hun verhaal. Bekijk de presentaties van onze 3 sprekers hieronder.
- Presentatie Janjo de Haan
- Presentatie Dorothee van Tol-Leenders
- Presentatie Hilke Bos-Brouwers
( )


Webinar 'Gezonde Bodem en Voedsel'
Online
Vragen als: wat is een gezonde bodem, en hoe behouden we of verbeteren we deze op een duurzame manier voor voedselproductie, stonden centraal tijdens de webinar Gezonde Bodems en Voedsel die op 20 november werd gehouden. De stip op de horizon is hetzelfde, maar de weg er naartoe kan verschillen. Bekijk de presentaties van onze 4 sprekers hieronder.
- Presentatie Johan Bouma (Em.Prof. Wageningen University & Research)
- Presentatie Team HubSoilHub (Titus Kruijssen, Mariska Rijk, Klais Blaauw) en het HubSoilHub Magazine
- Presentatie Gerard Ros (NMI-Agro)
- Presentatie Jeen Nijboer (Rabobank)
Webinars 'Soil and nitrogen'
Online
Bodems kunnen een rol spelen bij het reduceren van emissies naar de atmosfeer en uitspoeling van stikstof naar grond/oppervlakte water. In drie online webinars behandelen we de oorzaak van de stikstofcrisis, welke (bodem gerelateerde) maatregelen er genomen (kunnen) worden om de uitstoot en uitspoeling terug te dringen en hoe we langzaam richting circulaire landbouw bewegen.
Webinar 1: Facts and figures on the nitrogen crisis in the Netherlands – Prof. Jan Willem Erisman (Louis Bolk Institute), Dr. Albert Bleeker (RIVM), Prof. Wim de Vries (Wageningen University & Research)
Webinar 2: How the agricultural sector could be adopting nitrogen reduction measures – Dr. Gerard Velthof (Wageningen Environmental Research), Trienke Elshof (LTO), Frank Verhoeven (Boerenverstand)
Webinar 3: Towards agricultural circularity for nitrogen – Dr. Eke Buis (Ministerie van LNV), Dr. Inge Regelink (WEnR).
Exclusief voor leden en deelnemers: de webinar is opgenomen en kan bekeken worden onder door hier te klikken en het toegestuurde wachtwoord in te voeren.
- Presentatie Jan Willem Erisman (Louis Bolk Instituut)
- Presentatie Albert Bleeker (RIVM)
- Presentatie Wim de Vries (WUR)
- Presentatie Gerard Velthof (WEnR)
- Presentatie Trienke Elshof (LTO Noord)
- Presentatie Frank Verhoeven (Boerenverstand)
- Presentatie Eke Buis (Ministerie van LNV)
- Presentatie Inge Regelink (WEnR)

( )












Bodem en Archeologie
Huis van Hilde, Castricum, 22 november 2019
Bodem en archeologie zijn sterk met elkaar verbonden. Inzicht in het ontstaan en ontwikkelen van landschappen en cultuur kan ons helpen bij het oplossen van huidige maatschappelijke vraagstukken. In de ochtend namen een aantal sprekers je mee terug in de tijd (zie presentaties) en in de middag kregen we de kans om het museum Huis van Hilde te bezoeken en fietsten we onder leiding van een aantal gidsen door het Oer-IJ gebied.
- Presentatie Reinier Ellenkamp (RAAP)
- Presentatie William Gosling (UvA)
- Presentatie Cindy Quik (WUR)
- Presentatie Erwin van der Klooster (KSP Archeologie)
Precisielandbouw
Van den Borne Aardappelen, 28 juni 2019
Een themadag over precisielandbouw bij eigenzinnige en ingenieuze boer Jakob van den Borne. Hij maakt gebruik van de nieuwste technologie. Er waren ook presentaties over pixellandbouw (PixelFarming), precisie (N) bemesting van grasland en het gebruik van sensoren voor opbrengst-bepalingen (WUR) en hoe onze toekomstige boeren opgeleid worden met preciesielandbouw.
- Presentatie Idse Hoving & Jouke Oenema (WUR)
- Presentatie Sylan Nysten (AERES hogeschool)




( )
( )
Jarenlang was bodemdata versnipperd aanwezig, met grote verschillen in kwaliteit. Sindsdien zijn er vele nieuwe methoden ontwikkeld om data te verzamelen, verwerken en toe te passen.
- Presentatie Arthur Sloos (RCE)
- Presentatie Dirk-Jan Pasma (SWECO)
- Presentatie Pim de Voogt (UvA)
- Presentatie Joop Okx (Wageningen Environmental Research)
- Presentatie Fenny van Egmond (ISRIC)
- Presentatie Titia Mulder (Wageningen University and Research)
- Presentatie Ruud Mutsaers (TNO)
- Presentatie Filip Neele (TNO)
- Presentatie Wijbrand Sommer (RSK group)
- Presentatie Wouter Wienk (RVO)
- Presentatie Bas van Wesemael (Universite Catholique de Louvain)
- Presentatie Jan-Peter Lesschen (Wageningen Environmental Research)

( )
Organische stof in de bodem staat momenteel erg in de belangstelling, niet alleen vanwege haar belang voor bodemkwaliteit, maar ook omdat de bodem zeer belangrijk is voor de berging van koolstof.
- Presentatie Lijbert Brussaard
- Presentatie Margot de Cleen
- Presentatie Nick van Eekeren
- Presentatie Simon Moolenaar
Veenweiden Innovatiecentrum, 16 juni
Bodemdaling door inklinking en veenoxidatie van veen treft zowel stedelijke als landelijke gebieden. Tijdens deze themadag zullen de effecten van bodemdaling en de maatregelen voor duurzaam beheer van het Veenweidegebied centraal staan. Laat je inspireren door een breed scala aan sprekers en een excursie naar het Veenweiden Innovatiecentrum (VIC): www.veenweiden.nl.
- Presentatie Arianne Fijan
- Presentatie Gert-Jan van den Born
- Presentatie Gilles Erkens
- Presentatie Peter de Ruyter
- Presentatie Geert van Wirdum
De duinen worden door velen gezien als iets simpels: zandbergen die de kust beschermen. Toch schuilen er vele processen achter de vorming en instandhouding van hun huidige staat. Op deze themadag gaan we in op de complexe ecosystemen die zich schuilhouden in de duinen en het effect van menselijk ingrijpen op deze dynamiek.
- Presentatie Annemieke Kooijman
- Presentatie Jaap Bloem
- Presentatie Camiel Aggenbach
- Presentatie Marijn Nijssen
- Presentatie Stefan Dekker
Meer dan de helft van de wereldbevolking woont in de stad. In de toekomst is het de vraag of het duurzaam is om al het voedsel van buiten de stad aan te laten voeren. Wat zijn de eisen zijn die aan de bodem worden gesteld en hoe kan men een duurzaam stadslandbouwsysteem bereiken.
- Presentatie Isabelle Diks
- Presentatie Remko Andeweg
- Presentatie Arno Duijvesteijn
- Presentatie Debra Solomon
- Presentatie Anton Roeloffzen
Jarenlang was bodemdata versnipperd aanwezig, met grote verschillen in kwaliteit. Sindsdien zijn er vele nieuwe methoden ontwikkeld om data te verzamelen, verwerken en toe te passen.
- Presentatie Arthur Coevert
- Presentatie Bas Kempen
- Presentatie Jan Dirk Bulens
- Presentatie Jetse Stoorvogel
- Presentatie Joop Okx
- Presentatie Jorge Mendes de Jesus
- Presentatie Michiel van der Meulen
- Presentatie Niels Batjes
- Presentatie Tom Hengl
De Hedwigepolder was jarenlang onderwerp van hevige politieke discussie in Nederland, en van ruzie met Vlaanderen. In 2005 spraken de buren af dat de polder zou worden teruggegeven aan de natuur. Nu is de vraag: wordt het een ‘modderbak met slib’ of een mooi natuurgebied?
- Presentatie Iason Jongepier
- Presentatie Jan van Mourik
- Video Sigmafilm
- Video Hedwige-Prosperproject
Ondergronds zit vele malen meer biomassa dan bovengronds: per vierkante meter vindt je bijvoorbeeld al 300 wormen. Deze en vele andere organismen dragen bij aan onder andere bodemkwaliteit, structuur, diversiteit, nutriënten, productie en opslag van broeikasgassen en gewassenproductie.
- Presentatie Michiel Rutgers
- Presentatie Ingrid Lubbers
- Presentatie Erik Cammeraat
- Presentatie Martien de Haas
- Presentatie Natasja Poot
- Presentatie Folkert de Vries
- Presentatie Gert Peek
- Presentatie Michael Haverkamp
- Presentatie Toine Jongmans
( )
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
( )
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
( )
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag
Wageningen – 8 november
- Programma
- Presentaties
- Foto’s
- Verslag